ВЕРШЫ

МАЛІТВА ВЯРТАННЯ На неба гляджу з-пад рукі. Спявае яно ці галосіць? Там выраю два радкі Рыфмуе самотная восень. Паэма мая ў два радкі Двухкрыла ляціць за аблокі. Дзе стрэліся два вякі, Ты ў шлях адлятаеш далёкі. О, як іх трывожна звяло – Нязвыкла ажно чалавеку – Мінулага веку крыло З крылом ужо новага веку. Раздзелены шлях надвая І блізкім крылом, і далёкім. Вяртайся, паэма мая, Пад кроны ў мае Налібокі. Да рэчкі сваёй, Ручая, З якімі адзін я застаўся. Пра гэта й малітва мая: – Вяртайся, Вяртайся, Вяртайся!..

* * * Цётка Альбіна, на ваш хутарок Ценямі воўчымі ціснецца змрок. Думна маўчыць рыжаваты каштан, Дожджык танцуе на вялых кустах. Дзе той куфэрак, куды ён прапаў, Можа, сам час яго дзесь закапаў. З медзі акоўка, востраны кант. Сам ён глядзеўся, як той фаліянт. Пахлі старонкі газоўкай старой. Пахла запеччу і глінай сырой, Але не пахла зусім забыццём. Ды закруціла вірамі жыццё. Так закруціла, хоць крыкма крычы, Воўчыя зграі нясліся з начы. Зграі завей выядалі акно. Што за акном тым, дасюль не відно. Можа, сама ты з ружанцам трывог, Можа, чужы нехта ў ложак прылёг? Як запацела часу акно, Твар твой навечна схавала яно. Цётка Альбіна... Суцішваю крок. Дзе ж вы? І дзе ж ваш святы хутарок? Ціха запальвае свечкі каштан. Дожджык сцякае па рыжых лістах...

ЖЫРАНДОЛЬ Высвеці дзень мой нанова, Так, каб не згас ён ніколі. Як ты гарыш прамянёва У вечаровым касцёле. Вечнасць, сама нават бачыць – Хто яна ўрэшце такая? – Гэта святлом гарачым Сэрца паэта палае. Як я хачу сваю долю З яснымі бачыць вачыма. Цёпла ў гняздзе жырандолі Жаваранкам Багрыма. Як яны выпырхнуць потым І паляцяць над Шчарай Столькі ж у кожным пяшчоты, Столькі пад крыламі жару! Светла і ў час найдрымотны. Значыць, не знікну нідзе я, Нават як птушкай самотнай Выпырхне з рук надзея. Выкаваць можна, што хочаш, Выкаваць цяжка долю. Свецяцца ясныя вочы Свечкамі жырандолі. Ціхай малітвай да Бога Пэўна, ты будзеш пачуты. І каваля самога Можна скаваць у путы. Але нідзе і ніколі Не змоўкне малітва тая. Зноўку з гнязда жырандолі Жаваранак узлятае.

* * * Паўстала здань самотная ў акне, І знікла ўсё. Плылі кудысь аблокі. Ксёндз Тарасевіч, што хрысціў мяне, Прымроіўся у вобразе далёкім. Вярнуў хрышчонай маці прыпамін Далёкую ваенную суботу: Дарога, што звужаецца, як клін, Дзве ніці лёсу цягне за сабою. Калі парвецца тонкая адна, Дай Божа за другую мне ўхапіцца. У час, калі далёка дзесь вясна, Ну, трэба ж мне зімова нарадзіцца. О, як рыпяць балюча палазы! Як рэжуць гурбы палазамі сані! Нібыта два халодныя лязы З вачэй слязу ці іскру выкрасаюць. І як далёка ўсё ж сягае зрок. Хоць немаўля, А ўжо глядзець умее. Качуся я, нібыта снегірок, Спавіты і захутаны ў завею. Сцюдзёная марозная зара. Здаецца, снег палае і дыміцца. У час такі, што трэба паміраць, Ну, трэба ж мне зімова нарадзіцца. Паліце ў печы, Не шкадуйце дроў! Няхай гасцей пушчанскі дом склікае. Прыходзьце з пушчы, З самых гушчароў! Вайна хай за парогам пачакае!

ЛЕТА У свірне гэтым ластаўка свіргоча, Пакуль у ім яшчэ начуе змрок. У ліпеня ад мёду ліпнуць вочы, У ліпеня такі мядовы зрок. Яму ўжо сонца выпаліла бровы, Ён коласам прыгнуўся да зямлі. Зноў сну не будзе ў сне гаспадаровым, Не будуць спаць і свірны, і палі. Не змрок, а сонца заліе засекі. Шырока, лета, дзверы расчыняй! Не ў ручайкі, а ў залатыя рэкі Даспелая плыве далечыня. Зліваюцца бары з далечынёю. Усё трымціць, як мройлівасці ўзвар. Я прыкрываю сонца даланёю, Каб лепш разгледзець дня стамлёны твар.

* * * Аддавалі мне продкі Не на дзень, а навекі, Лёгкаходныя лодкі, Лодкаходныя рэкі. І наказвалі строга, Каб не быў я зацятым, Каб бярог сваю стронгу, Як страху сваёй хаты. Каб з бароў, з Налібокаў, Не ўцякаў без аглядкі. Каб глядзеў я далёка, Аж у вочы нашчадка. Што давалі навекі, Страціў я гэтак лёгка: Хутка высахлі рэкі І рассохліся лодкі. І стаю я самотны, Як забытая хата. Плачуць ліўнямі вокны: – Сам ты, брат, вінаваты...

ДВОЕ Згадай, было гэта калі, У час які, У дзень каторы: Мы, як два воблакі, плылі, Не адчуваючы прасторы. Плыла з тваёй мая душа. Так светла не было ніколі. Ужо канчалася Імша У рубяжэвіцкім касцёле. І вострых вежаў два крыжы У дзве рукі мой свет жагналі. На вострым часу рубяжы Дзве весткі нас з табой дагналі. Яны ляцелі напрасткі, Каля Ячонкі і Засулля. Яны ў два розныя бакі За дзве рукі мяне цягнулі. Адна – што цяжкі выбар мой, Што трэба зноў назад вярнуцца, Другая звабаю самой Маліла шчасцю прыўсміхнуцца. Адно я ліха выбраў з двух, Хоць і з другім не размінуўся. За лес садзіўся сонца круг, І круг трывог за мной замкнуўся. І колькі раз яшчэ праз сон Мне тая, першая, крычала. Ляцела рэхам наўздагон, Зрывала голас у адчаі. Плылі аблокі ўслед за мной І боль мой даўні варушылі. Цыганкі з Дражні колькі ёй Пра лёс мой страшны варажылі. Усё мінулася даўно Хоць часта ў памяці ўсплывае. І не пачнеш усё наноў. Так не бывае.